1.48
populo aliquis unus pluresve divitiores
opulentioresque extitissent, tum ex eorum fastidio et
superbia nata esse commemorant cedentibus ignavis
et inbecillis et adrogantiae divitum succumbentibus.
Si vero ius suum populi teneant, negant quicquam
esse praestantius, liberius, beatius, quippe qui domini
sint legum, iudiciorum, belli, pacis, foederum, capitis
unius cuiusque, pecuniae. Hanc unam rite rem
publicam, id est rem populi, appellari putant. Itaque
et a regum et a patrum dominatione solere in libertatem rem populi vindicari, non ex liberis populis
reges requiri aut potestatem atque opes optimatium.
1.49
Et vero negant oportere indomiti populi vitio genus
hoc totum liberi populi repudiari, concordi populo
et omnia referente ad incolumitatem et ad libertatem
suam nihil esse inmutabilius, nihil firmius;
facillimam autem in ea re publica esse concordiam,
in qua idem conducat omnibus; ex utilitatis varietatibus, cum aliis aliud expediat, nasci discordias; itaque, cum patres rerum potirentur, numquam constitisse
civitatis statum; multo iam id in regnis minus, quorum, ut ait Ennius, 'nulla [regni] sancta societas
nec fides est.' Quare cum lex sit civilis societatis -- --
vinculum, ius autem legis aequale, quo iure
societas civium teneri potest, cum par non sit condicio civium? Si enim pecunias aequari non placet,
si ingenia omnium paria esse non possunt, iura certe
paria debent esse eorum inter se, qui sunt cives in
eadem re publica. Quid est enim civitas nisi iuris
societas?
ch. 33